Elke week pluist de redactie van 360 een actuele gebeurtenis voor je uit aan de hand van de internationale pers. Deze week kijken we naar Argentinië. De zelfbenoemde anarcho-kapitalist Javier Milei beloofde de gierende inflatie in het Zuid-Amerikaanse land aan te pakken en het mes in de torenhoge overheidsuitgaven te zetten. Hoe gaat het hem af?
Wat heeft Milei tot nu toe voor elkaar gekregen?
‘Ik wil dat jullie begrijpen dat Argentinië zich in een kritieke situatie bevindt. De veranderingen die ons land nodig heeft zijn drastisch. Er is geen ruimte voor geleidelijkheid.’
Was getekend: Javier Milei, enkele uren na zijn aantreden als president van Argentinië.
Toen Milei aantrad, bedroeg de inflatie 143 procent, was het armoedepercentage 40 procent en had de overheid een schuld van 110 miljard dollar bij buitenlandse schuldeisers, schrijft Al Jazeera. Vlak na zijn inauguratie begon de voormalige tv-presentator met de uitvoering van zijn radicale plan – hij devalueerde de peso met 50 procent, verlaagde de staatssubsidies voor brandstof en halveerde het aantal ministeries.
Hoewel Milei is teruggekomen op zijn campagnebeloften om de economie te dollariseren en de centrale bank af te schaffen, werden zijn eerste stappen toegejuicht door het Internationaal Monetair Fonds (IMF). In januari betuigde het IMF zijn steun door $ 4,7 miljard aan leningen uit te betalen. Ook investeerders keken weer met (iets) meer vertrouwen naar de Argentijnse economie.
Daarnaast is het Milei gelukt de inflatie in Argentinië te laten dalen. ‘Het terugdringen van de inflatie heeft de verwachtingen overtroffen’, zegt Carl Moses, een economisch adviseur uit Buenos Aires, tegen Deutsche Welle. ‘Argentijnse aandelen en obligaties zijn sterk in waarde gestegen ondanks de ernstige recessie.’
Over het dalen van de inflatie schrijft AS: ‘De inflatie is ook weer gedeeltelijk op het goede spoor, met een daling van zeven punten vorige maand. Dit is een prestatie die amper drie maanden na het aantreden van Milei werd geleverd, toen het jaar-op-jaarcijfer 142 procent bedroeg. Deze veranderingen kunnen van invloed zijn op de toegang tot buitenlandse valuta, die momenteel beperkt is in het land en die investeerders en importeurs parten speelde bij de toegang tot de Amerikaanse dollar.’
Er is een chronologie van Mileis eerste honderd dagen in de Casa Rosada (het presidentieel paleis), zo schrijft The Buenos Aires Times. ‘De econoom herhaalt dat hij de geschiedenis in wil gaan als een held, maar er is nog een lange weg te gaan om erachter te komen of dat mogelijk is. Tot nu toe presenteert hij als zijn belangrijkste successen de twee opeenvolgende maanden met een begrotingsoverschot en de vermeende “vertraging” van de inflatie, waarmee een hyperinflatie is voorkomen.’
‘Het begin van zijn regering werd gekenmerkt door een sterke koerswijziging om de overheidsrekeningen in evenwicht te brengen en het risico van een inflatoire escalatie af te wenden’, schrijft de Argentijnse krant La Nación. De krant somt een aantal successen van de Argentijnse president op: het terugbrengen van het begrotingstekort, de stabilisatie van de dollar na een devaluatie, het behouden van steun onder kiezers ondanks de bezuinigingen en het stimuleren van de huurmarkt.
Waarop krijgt Milei vooral kritiek?
Op met name economisch gebied lijkt Milei lof te krijgen. Maar zijn bezuinigingen, zijn strenge aanpak, het snijden in de overheidsuitgaven hebben een flinke prijs, zo meldt El País. ‘Milei regeert voor de markt en keert de maatschappij de rug toe’, zegt econoom Juan Manuel Telechea tegen de Spaanse krant. ‘Hoeveel meer gaan we nog kunnen bezuinigen op sociale programma’s en pensioenen?’
Mensen wachten bij een gaarkeuken bij het stadje Loma Hermosa in de provincie Buenos Aires. – © Juan Mabromata / AFP
De middenklasse verdient minder, en geeft minder uit, wat weer een effect heeft op de mkb’s in Argentinië, die in februari alleen al een daling van inkomsten hadden van 25 procent. Van de 46 miljoen inwoners van Argentinië lijden bijna 5 miljoen mensen honger. Een op de tien huishoudens komt niet rond, mede door de inflatie en omdat ze niet langer overheidssubsidies ontvangen.
The Economist wijdt een analyse aan de zware offers die de Argentijnen en de Argentijnse economie moeten brengen. ‘De eerste honderd dagen van Milei hebben ernstige problemen aan het licht gebracht. Naast de pijn [van het bezuinigen] zitten er veel onzekerheden aan zijn economische plan. Een daarvan is de wisselkoers. In een poging de inflatie af te remmen devalueert de regering de peso elke maand met 2 procent. Maar met een maandelijkse inflatie die veel hoger is dan 2 procent is dat waarschijnlijk te weinig. Een plotselinge scherpe devaluatie zou echter meer inflatie veroorzaken.’
Denktank ODI analyseert het presidentschap van Milei op andere vlakken, en ziet dat het daar ernstig tekortschiet. ‘Milei heeft laten zien dat hij de burgerlijke vrijheden en de vrijheid van meningsuiting minacht in zijn streven naar economische “schoktherapie”. Vooruitlopend op verzet tegen bezuinigingsmaatregelen heeft hij protesten met wegversperringen verboden en verschillende andere maatregelen ingevoerd die de vervolging van demonstranten mogelijk maken. Eerder deze maand sloot hij het grootste Spaanstalige nieuwsagentschap van Latijns-Amerika op grond van vermeende partijdigheid. Hij staat openlijk vijandig tegenover de pers en journalisten.’
Milei gaat in zijn streven de Argentijnse economie aan te pakken de confrontatie niet uit de weg, zo citeert de Buenos Aires Herald een rapport van Amnesty International. Volgens de mensenrechtenorganisatie is ‘confrontatie het officiële verhaal geworden om de aandacht af te leiden van echte problemen’ en gebruikt de president ‘een onfeilbaar recept van confrontatie en desinformatie’, wat heeft geleid tot een stap achteruit op het gebied van mensenrechten.
Met name de cultuursector en de sociale sector hebben te lijden onder het presidentschap van Milei, zo schrijft de BBC. Van openbaar onderwijs (de regering heeft de opening van vijf universiteiten opgeschort die tijdens de vorige ambtstermijn van Alberto Fernández waren goedgekeurd) tot feminisme (de regering heeft een verbod ingesteld op ‘inclusief taalgebruik’ in overheidsdocumenten), van de media (het staatsnieuwsagentschap Télam, het grootste in Latijns-Amerika, opgericht in 1945, wordt door Milei gesloten) tot cultuur (fondsen, subsidies en beurzen worden teruggeschroefd en prestigieuze instituten worden gesloten): Milei zet de botte bijl erin.
Wat kunnen we de komende tijd van Milei verwachten?
Vooruitkijkend naar de komende tijd, spreken de meeste media, zowel Argentijns als die uit andere landen, over één begrip: geduld. Hoe lang hebben de Argentijnen nog geduld? De bezuinigingen eisen hun tol, en hoewel tot nu toe een groot deel van de bevolking begrip lijkt te hebben voor de strenge maatregelen die de regering neemt, wil men wel resultaat zien. Als dat uitblijft, kan dat catastrofale gevolgen hebben voor Milei.
‘Het is bijna zeker dat de regering-Milei haar bezuinigingsbeleid zal voortzetten om de Argentijnse economie om te vormen’, schrijft Patterson Journal. ‘Milei zal vrijwel zeker te maken krijgen met voortdurende politieke strijd in zijn pogingen de economie te stabiliseren door middel van wetgeving, omdat zijn partij geen meerderheid heeft in het Congres.’ Volgens de publicatie moet Milei, zoals hij eerder ook heeft geprobeerd, terugvallen op decreten, en dat kan zorgen voor sociale problemen.
De politie gebruikt traangas tegen de demonstranten die protesteren tegen de bezuinigingen in de cultuursector. – © Cristina Sille / dpa
‘De huidige situatie van het land is zeer delicaat en vereist gecoördineerde actie van het openbaar bestuur als geheel’, schrijft Infobae. Volgens de site moet Argentinië weer economisch weten te groeien, maar die groei moet daarnaast voelbaar zijn voor de gehele bevolking. ‘Groei is een noodzakelijke voorwaarde, maar niet voldoende; het beleid moet een positief effect hebben op de sociale structuur van het land als geheel. Argentinië heeft een geschiedenis van perioden van groei die niet hebben geleid tot positieve ontwikkelingen voor de levensstandaard.’
Milei zal daarnaast meer moeite moeten doen om grote vakbonden, sociale organisaties en het maatschappelijk middenveld niet te veel tegen zich in het harnas te jagen, schrijft Phenomenal World. ‘De krachtige Argentijnse traditie van massale demonstraties blijft de grootste bedreiging voor Milei en zijn regering. Milei mag dan wel proberen om het sociale weefsel van Argentinië opnieuw vorm te geven, maar na zijn eerste honderd dagen in de regering blijft het onduidelijk of hij daarin zal slagen.’
The New York Times schrijft in een analyse dat Milei de steun van de mensen niet mag verliezen en dat het gevaar dreigt in dat in Argentinië het geduld opraakt. ‘Milei zal een overtuigende oproep moeten doen aan de echte hoofdrolspelers in dit verhaal: de mensen op straat, wier geduld sneller dan verwacht opraakt als Milei niet snel de inflatie verslaat, iets wat zelden is gelukt in de lange geschiedenis van het land’, schrijft de krant. ‘Als hij faalt, zal hij niet herinnerd worden als het libertaire genie dat Trump en Musk van hem maken, maar als de zoveelste in een lange rij van Zuid-Amerikaanse politici die hun beloften niet nakwamen – en het leven van miljoenen mensen miserabel maakten.’‘De situatie in Argentinië is onhoudbaar en het enige wat Milei nog voor zich heeft is het restje geduld van het Argentijnse volk’, schrijft de krant Milenio in een opiniestuk. ‘Met kakelen en beledigen op X zoals en huilen bij de Klaagmuur [Milei bezocht Israël eerder dit jaar] willigt hij zijn beloften niet in. Tik-tak, tik-tak.’
