Dromen van een ‘groot rijk’ 

Extreemrechtse partijen in Hongarije en Roemenië maken plannen voor een toekomst waarin Rusland de oorlog tegen Oekraïne wint en zij dat land vervolgens kunnen opdelen.

Ze plakken stickers met de contouren van Hongarije op autoruiten en op bankjes in parken in Boedapest. Maar dan wel de contouren van Groot-Hongarije met de grenzen van 1920, vóór de opdeling van het land door het Verdrag van Trianon. Een deel van dit oude Hongarije is nu Oekraïens grondgebied: Transkarpatië. Er wonen ongeveer 1,25 miljoen mensen in deze regio in het uiterste westen van Oekraïne, waarvan het landschap wordt gedomineerd door de bergen van de Karpaten. Volgens een Oekraïense volkstelling in 2001 was een Hongaarse minderheid hier goed voor ongeveer 12 procent van de bevolking. 

Tijdens een recente partijbijeenkomst en op televisie schetste de leider van de extreemrechtse Hongaarse partij Ons Vaderland, die iets minder dan 6 procent van de stemmen kreeg bij de parlementsverkiezingen van 2022, het scenario van een Oekraïne dat ‘niet langer levensvatbaar’ is en alleen in leven wordt gehouden met de hulp van de Europese Unie en de VS. ‘Als er politieke veranderingen plaatsvinden in deze landen en de nieuwe regeringen Oekraïne niet langer steunen, zal de staat Oekraïne ophouden te bestaan,’ verklaarde László Toroczkai zijn logica. Op dat moment zou de regio in het westen van Oekraïne Hongarije om de status van protectoraat kunnen vragen en de Karpaten zouden dan via een referendum aan Hongarije worden teruggegeven, aldus het scenario.

Sinds 1920 bestaat er een ‘Trianontrauma’, waarbij politiek en samenleving nog steeds rouwen om het oude Groot-Hongarije

De Hongaarse regering probeert de situatie te sussen. Minister van Buitenlandse Zaken Péter Szijjártó benadrukte dat Hongarije de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne onderschrijft. Professor Ulf Brunnbauer van het Leibniz Instituut voor Oost- en Zuidoost-Europese Studies is echter van mening dat de Fidesz-regering onder premier Viktor Orbán betrokken is bij deze recent aangewakkerde discussie. Sinds 1920 bestaat er in Hongarije een ‘Trianontrauma’, waarbij politiek en samenleving nog steeds rouwen om het oude Groot-Hongarije.

Orbán werpt zich al jaren op als beschermheilige van de Hongaarse minderheid in de buurlanden Slowakije, Roemenië en Oekraïne. Als premier kan hij geen directe territoriale aanspraken maken, maar het komt hem goed uit dat extreemrechts nu het voorbeeld van Oekraïne gebruikt om de kwestie weer op de agenda te krijgen. Volgens Brunnbauer zegt Toroczkai, de voorzitter van de partij Ons Vaderland, wat vertegenwoordigers van de Hongaarse regering niet durven te zeggen. 

De regering in Kyiv is dan ook sceptisch. Want uit de signalen die de Hongaarse regering de afgelopen jaren heeft afgegeven blijkt niet dat ze de huidige grenzen uit innerlijke overtuiging heeft geaccepteerd.

In Roemenië heeft een vooraanstaand politicus zijn land opgeroepen om een stuk van Oekraïne in te nemen

Een soortgelijke ontwikkeling is ook merkbaar in buurland Roemenië. Daar heeft een vooraanstaand politicus van de extreemrechtse Alliantie voor de Unie van Roemenen (AUR) zijn land opgeroepen om een stuk van Oekraïne in te nemen. Claudiu Târziu, een van de partijleiders van de AUR en kandidaat bij de Europese Parlementsverkiezingen, hield eind januari een toespraak in Iasi, waarin hij opriep om Roemenië te verenigen met de gebieden die ooit bij Roemenië en nu bij Oekraïne horen, en met Moldavië. 

Vorig jaar diende Europarlementariër Diana Sosoaca, leider van een andere extreemrechtse partij, SOS Romania, zelfs een wetsvoorstel in waarin werd opgeroepen tot de annexatie van gebieden in Oekraïne door Roemenië. De Roemeense premier Marcel Ciolacu heeft deze uitspraken scherp bekritiseerd; dit beleid zou alleen de belangen van het Kremlin behartigen.

De Oekraïense parlementariër Oleksandr Merezhko, voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken, reageerde door te stellen dat al deze gelijktijdige territoriale aanspraken voor Oekraïne een reden tot zorg zijn: ‘Dit is precies wat Poetin wil. Ik sluit niet uit dat deze verklaringen op de een of andere manier gecoördineerd zijn.’ Een echte reactie van de Hongaarse en Roemeense autoriteiten op deze onaanvaardbare uitspraken is volgens hem vooralsnog uitgebleven.