Gerecenseerd

360 kiest een aantal door de buitenlandse pers beschreven concerten, voorstellingen, boeken, films en exposities die naar Nederland of België komen.

Huckleberry Finn, maar dan anders

Satirische roman over het slavernijverleden

Literatuur – De Amerikaanse schrijver Percival Everett (67), internationaal bekend van zijn romans Erasure (2001) en I Am Not Sidney Poitier (2009), publiceerde dit jaar James, waarin het slavernijverleden prominent aan bod komt. Everett neemt The Adventures of Huckleberry Finn van Mark Twain als ­leidraad, maar vertelt zijn verhaal vanuit het perspectief van de zwarte, van de plantage gevluchte Jim.

‘Geen literaire gimmick, maar een prachtige roman’, schrijft Maureen Coorigan voor NPR. ‘Omdat Everett vol humor de absurditeiten van het racisme blootlegt. Waar Twain niet dramatiseert, laat Everett de barbaarsheid van de plantagetijd zien.’ 

‘Een liefdesbrief aan het geschreven woord’

Ron Charles van The Washington Post denkt dat het boek niet op een beter moment had kunnen verschijnen: ‘Precies nu ons land wordt verscheurd door vragen over het in de ban doen van bepaalde boeken en over de juiste manier om onderwijs over de Afro-Amerikaanse geschiedenis te geven.’ 

‘Een liefdesbrief aan het geschreven woord’, vindt Garrett Biggs in Chicago Review of Books. Volgens hem speelt Everett subtiel met de Engelse taal: ‘Zo leert Jim zwarte kinderen hoe ze precies de verkeerde, ongrammaticale zinnen moeten gebruiken om hun blanke kwelgeesten in de waan van ­superioriteit te laten.’  

James, van Percival Everett, werd in het Nederlands vertaald door Peter Bergsma, verscheen bij Atlas Contact en stond op de shortlist van de Booker Prize. 

Twee vrienden en hun ongelijke rechten

Vijf jaar lang filmmateriaal uit de Westelijke Jordaanoever

Documentaire – De jonge Palestijn Basel Adra filmde samen met de Israëliër Yuval Abraham vijf jaar lang de vernietiging van Palestijnse huizen en het geweld dat werd gepleegd door het Israëlische leger in Masafer Yatta op de bezette Westelijke Jordaanoever, evenals de aanvallen van kolonisten op dorpelingen, voornamelijk herders. Dit resulteerde in de documentaire No Other Land, waarvan de opnames al vóór 7 oktober 2023 klaar waren en die op IDFA te zien was. 

No Other Land onthult onder meer de diepgaande ongelijkheid van rechten tussen Israëli’s en Palestijnen, aldus Al-Quds Al-Arabi: Abraham kan vrij reizen, terwijl Adra gevangenzit in een militaire zone. Dit contrast wordt verder benadrukt door de film, waarin de camera niet alleen fungeert als een getuige, maar soms ook als bescherming tegen de soldaten die regel­matig de dorpen binnenvallen. 

Zijn film, aldus Adra tegen de Arabische site Elaph, is noodzakelijk ‘zodat westerse samenlevingen zien wat er gebeurt, in het bijzonder degenen die de bezettende entiteit steunen met wapens en geld’. Adra filmt zelfs de dood van zijn neef, die door een soldaat werd doodgeschoten omdat hij in opstand kwam.

‘Als Yuval Abraham filmt, is de reactie van Israëliërs anders’

Op een gegeven moment wordt Basel Adra’s vader gearresteerd en kan hij niet langer filmen. ‘Als Yuval Abraham filmt, is de reactie van Israëliërs anders,’ legt de pan-Arabische website Raseef22 uit. ‘Ondanks een sterke vriendschap kan Yuval het gevoel van schaamte dan ook niet verbergen (…). En Basel kan de woede die deze situatie bij hem oproept evenmin voor zijn vriend verbergen.’

Abraham, die ook onderzoeksjournalist is voor het Israëlisch-Palestijnse tijdschrift +972 en de Israëlische site Local Call, hekelde tijdens zijn dankwoord op de Berlinale de apartheid tegen de Palestijnen. ‘We wonen dertig minuten bij elkaar vandaan, maar ik (…) ben vrij om te gaan en staan waar ik wil, terwijl Basel, net als miljoenen Palestijnen, opgesloten zit op de bezette Westelijke Jordaanoever.’

De verklaring wekte de woede op van Israëlische en Duitse functionarissen en media, die op hun beurt kwamen met beschuldigden van antisemitisme, zo meldde het Israëlische dagblad Ha’aretz. In een gesprek met Deutsche Welle hekelt Abraham de houding van Duitsland sinds het begin van de oorlog in oktober 2023. ‘Duitsland misbruikt een term die bedoeld was om de Joden te beschermen – niet alleen om de Palestijnen het zwijgen op te leggen, ook om Joden het zwijgen op te leggen en Israëliërs die kritiek hebben op de bezetting.’   

Een gouden eeuw voor Mario en Luigi

Dit keer zijn ze uit op machtsherstel

game – Mario en Luigi, oorspronkelijk loodgieter, hebben al vele carrièrepaden gevolgd, van arts tot spokenjager. Bij Mario en Luigi. The Brotherly Epic, op 7 november uitgebracht voor Switch, combineren ze deze beroepen wanneer ze zich in de parallelwereld Concordia bevinden, aan boord van een schip dat een eiland blijkt te zijn. Dit keer gaat het ook weer om het redden van de wereld, maar dan met een focus op het herstellen van de macht, verklapt The New York Times.

The Guardian beschrijft het spel als ‘een nostalgische en zonovergoten ervaring’

The Guardian beschrijft het spel als ‘een nostalgische en zonovergoten ervaring’ en prijst de balans tussen klassieke Mario-mechanismen en nieuwe RPG-elementen (role-playing games) en ‘bro-moves’. Eurogamer benadrukt dat het spel de verwachtingen heeft overtroffen, en noemt het ‘de perfecte remedie voor een sombere herfst’. The Verge merkt op dat ‘Mario voor een personage dat al zo lang bestaat een soort gouden eeuw doormaakt’. 

De enige kritiek die klinkt is technisch van aard. IGN bekritiseert de prestaties op de Switch en vindt de gameplay soms repetitief, maar erkent desondanks dat ‘de verhaallijn en het nautische thema een unieke draai geven aan de serie’.  

Sterk staaltje forensische journalistiek

Hoe MeToo zelfs in Japan voet aan de grond kreeg

film – In haar documentaire Black Box Diaries laat journalist Shiori Ito zien dat de jurisprudentie op het gebied van seksueel geweld in Japan nog veel te wensen over laat. In 2015 werd ze op 27-jarige leeftijd door een van de invloedrijkste journalisten van het land verkracht. Ze besloot de dader aan te klagen, maar raakte verstrikt in een door connecties en corruptie verziekt rechtssysteem. Direct na de verkrachting begon ze een dagboek en legde ze met haar iPhone vast wat haar allemaal overkwam. Volgens Rouven Linnarz in Film-Rezensionen ‘kan de zwarte doos uit de filmtitel worden opgevat als een metafoor voor rechtspraak waarvan de uitkomst allerminst valt te voorspellen. Vooral wanneer de beklaagde directe ingangen heeft op het allerhoogste politieke niveau.’ 

‘Dit is geen vernietigend oordeel over vrouwenhaat in de Japanse samenleving, meer een bescheiden, therapeutisch zelfportret’

De criticus van Le Polyester prijst Ito’s moed om ook haar suïcidepoging en de doodsbedreigingen in de film aan bod te laten komen. ‘Desondanks draagt Black Box Diaries een onverwachte sfeer van vrede uit, die waarschijnlijk niet voortkomt uit het vinden van gerechtigheid, maar uit een gevoel van triomf over een veranderende mentaliteit. Dit is geen vernietigend oordeel over vrouwenhaat in de Japanse samenleving, meer een bescheiden, therapeutisch zelfportret.’ In Screen Daily schrijft Fionnuala Halligan over een ‘aantrekkelijke en hoogst actuele mix van forensische journalistiek met de hoogte- en dieptepunten van directe iPhone-reacties en emoties.’ De documentaire gaat verder dan een zoektocht naar waarheidsvinding en gerechtigheid, maar ‘biedt bovendien een samenvatting van de dromen en teleurstellingen, kwellingen en triomfen van een generatie.’

Ito’s kruistocht ging destijds de wereld over als het begin van de MeToo-repercussies in Japan, maar ‘door het urgente persoonlijke perspectief en de strakke vormgeving als juridisch drama worden ook kijkers die niet bekend zijn met haar verhaal gegrepen door deze film’, schrijft Guy Lodge voor Variety. Hij vindt het vooral knap hoe de maker haar veranderende gemoedstoestand overbrengt: ‘Van een uiterst professionele journalist die koelbloedig haar eigen ervaring onderzoekt, tot een angstig slachtoffer dat overweldigd wordt door de verantwoordelijkheid om haar verhaal te vertellen.’ 

De documentaire Black Box Diaries van Shiori Ito is vanaf 28 november te zien in de bioscoop.