Met haperend internet en gebrekkige elektriciteit zoeken deze Palestijnen hun heil in coworkingruimtes, waar ze ondanks de Israëlische aanvallen hoop vinden.
Het kostte meer dan twintig minuten en acht afgebroken WhatsAppgesprekken voordat we eindelijk contact hadden met Farida Algoul in Gaza. De internetverbinding is nergens in het gebied betrouwbaar, ook niet in de provisorische coworkingruimte in de stad Deir al-Balah, van waaruit zij en zo’n vijftig anderen werken. Als bevoegd lerares Engels verdeelt Algoul haar tijd tussen een geïmproviseerd klaslokaal in een tent, waar ze gratis lesgeeft, en een tafel in dit tot werkruimte omgebouwde café, waar ze documenten van het Arabisch naar het Engels vertaalt. Op het korrelige beeld zijn naast haar andere freelancers aan het werk te zien, die noodgedwongen naar de stad in Centraal-Gaza zijn verhuisd. Allemaal strijden ze om de felbegeerde internetverbinding.
Algoul brengt zes uur per dag door in deze werkruimte, waar ze opdrachten uitvoert die ze binnenkrijgt via Upwork, een marktplaats voor freelance werk. Het is een van de drie gratis werkplekken die zijn opgezet door Hope Hub, een initiatief dat een paar maanden na het begin van de Israëlische aanvallen op Gaza werd opgezet in een tent in Rafah. Ze verdient 200 dollar per maand, waarvan Upwork 10 procent inhoudt en geldwisselkantoren nog eens 20 tot 30 procent.
Verwoesting
‘Alles om ons heen is verwoest’, zegt Algoul. ‘Dit heeft de economische kansen voor mensen in Gaza verkleind. Ik ben al acht maanden op zoek naar een baan. Ik ben in mijn eentje geëvacueerd, zonder mijn ouders. Ik had geen inkomen waarmee ik mezelf kon onderhouden. Nu klap ik gewoon mijn laptop open en ga aan het werk als freelancer.’
Algoul heeft, net als veel anderen, qua werk weinig andere opties. De zeventien jaar durende land- en zeeblokkade van Gaza door Israël heeft de economische mogelijkheden in de Gazastrook lange tijd beperkt, een van de redenen waarom ten minste 12.000 werkenden in het gebied zich hebben gewend tot online freelance werk om in hun levensonderhoud te voorzien, volgens de VN. Als gevolg van de Israëlische bombardementen na 7 oktober 2023 op de toch al bezette Gazastrook zijn er bijna geen banen meer, volgens een schatting van de Internationale Arbeidsorganisatie.
Ondertussen heeft een jaar van luchtaanvallen de infrastructuur van Gaza gedecimeerd, waardoor de twee zaken waarvan freelancers afhankelijk zijn – een goede internetverbinding en betrouwbare elektriciteit – moeilijk te krijgen zijn. Als het internet al werkt, is het traag of instabiel; de stroom valt om de haverklap uit.
‘Problemen van dit kaliber ervaart niemand in de hele wereld. Deze situatie heb je alleen in Gaza’
En dan is er nog de kwestie van hun veiligheid. Algoul en andere werkenden die met The Guardian spraken, zeggen dat ze een aanzienlijk risico nemen wanneer ze zich op straat begeven om naar coworkingruimtes of provisorische internethotspots te gaan. ‘Werknemers in Gaza leven in constante angst voor luchtaanvallen,’ aldus Algoul, die het afgelopen jaar driehonderd familieleden heeft verloren. ‘Problemen van dit kaliber ervaart niemand in de hele wereld. Deze situatie heb je alleen in Gaza.’
Voordat Algoul meer kan zeggen, wordt ze onderbroken door een plotseling rumoer om haar heen. Ze zegt dat ze het gesprek moet afbreken. Delen van de stad worden gebombardeerd en iedereen in de coworkingruimte moet vertrekken. Algoul, die geëvacueerd is uit het noorden van Gaza en haar ouders heeft achtergelaten, weet niet waar ze heen moet. Maar het komt wel goed, zegt ze zelfverzekerd. Ze is alleen bezorgd om de veiligheid van de kinderen aan wie ze lesgeeft. ‘Het valt niet mee om onder deze omstandigheden te werken,’ zegt ze. ‘Ik weet niet of ik over één minuut nog leef, of dat ik dan een martelaar zal zijn.’
Wanneer Waleed Iky met potentiële klanten praat op Upwork of Mostaql, een populair freelanceplatform in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, vertelt hij er niet altijd bij dat hij in Gaza woont. Iky, een ondernemer die een eenmansmarketingbedrijf is begonnen, zegt dat hij zich zorgen maakt dat klanten zijn situatie of zelfs zijn achtergrond als een risico zien. ‘Het is soms riskant voor bedrijven om met ons te werken,’ zegt hij. ‘Soms weten de klanten ervan en steunen ze ons. En anders beginnen we er niet over. We proberen ervoor te zorgen dat het ons werk niet beïnvloedt.’
Overleven
Verstoringen van het werk zijn onvermijdelijk, zegt Iky. Hij studeerde krap twee maanden voor het begin van de oorlog af aan de Islamitische Universiteit van Gaza (IUG) en moest gedurende de eerste vijf maanden van de Israëlische aanval telkens evacueren naar steden waarvan hem en zijn familie was verteld dat ze veilig zouden zijn voor luchtaanvallen. Een van die steden, Al-Zahra, werd om hem heen kapotgebombardeerd. ‘Ze hebben de hele stad verwoest,’ vertelt hij. ‘Vierentwintig gebouwen stortten voor onze ogen in. Voor mijn familie was het een zware nacht.’
In die paar maanden richtten Iky en zijn gezin zich puur op overleven. Zijn bedrijf hervatten was het laatste waar hij aan dacht. Maar nu werkt hij, net als Algoul, vanuit de werkplek van Hope Hub. Momenteel heeft hij via Upwork twee klanten voor wie hij de marketing doet.
Het is gevaarlijk om deze tenten waar veel freelancers zich schuilhouden te verlaten. Je weet vaak niet wanneer of waar er bommen zullen vallen, of er op je geschoten zal worden of dat je op een andere manier wordt aangevallen. Maar voor Iky is het beter dan zitten wachten tot de volgende bom afgaat. ‘Ik heb besloten om weer online te gaan,’ zegt hij. ‘Toen ik weer aan het werk ging, ging mijn mentale gezondheid erop vooruit. Thuisblijven en niets doen, niet doen waar je van houdt, is verschrikkelijk. Liever werk ik en riskeer ik daarmee mijn leven dan dat ik thuisblijf.’
Voor veel klanten is het business as usual; veel oog voor de omstandigheden waaronder de mensen die in Gaza hun werk moeten doen hebben ze niet. Zo vroeg een potentiële klant aan Iky of hij voor een Israëlische organisatie wilde werken. Toen hij zei dat hij dat niet wilde, besloten ze hem niet in te huren. Anderen bieden weinig flexibiliteit rond de deadlines die ze stellen voor de projecten die hij aanneemt. ‘Soms zitten ze in het buitenland en begrijpen ze niet in welk gevecht wij verwikkeld zijn,’ aldus Iky.
In een poging niet te veel elektriciteit te verbruiken laden de freelancers hun laptop om de beurt op
In een poging niet te veel elektriciteit te verbruiken laden de freelancers hun laptop om de beurt op. Na een uur opladen kan Iky vier tot vijf uur werken. Als er geen elektriciteit is, probeert hij zijn klanten updates te sturen via WhatsApp of gaat hij naar een café in de buurt en betaalt hij voor de internetverbinding.
En als het ze lukt om te werken, dan nog hebben veel freelancers moeite om bij hun geld te komen. Bankfilialen en geldautomaten zijn verwoest, PayPal is gestopt met zijn diensten aan Palestijnen in de bezette gebieden en wisselkantoren vragen een vergoeding van 15 tot 30 procent, afhankelijk van de vraag. Iky, een van de weinigen met een bankrekening, kiest er vaak voor om te wachten met geld opnemen om exorbitante kosten te vermijden.
Iky is een van de ruim 1300 freelancers en studenten die gebruikmaken van de flexibele werkruimtes van Hope Hub in Gaza, Egypte en sinds kort ook Libanon. De uit Gaza afkomstige Salah Ahmad en zijn medeoprichter Fady Issawi lanceerden het initiatief in januari 2024. Hoewel er sindsdien ook andere coworkingruimte zijn geopend, was Hope Hub de eerste die van start ging tijdens de oorlog en het is nog steeds een van de weinige die gratis te gebruiken is. Vanwege de beperkte middelen verdeelt Hope Hub de dag in vier shifts: de eerste voor telewerkers, de tweede en derde voor freelancers en de laatste voor studenten.
Ahmad werkt al minstens vier jaar met freelancers. In 2020 opende hij zijn eerste coworkingruimte, die in samenwerking met internationale universiteiten en organisaties mentorschap en training aanbood voor werknemers op afstand. Maar na 7 oktober werd hij, net als honderdduizenden andere Palestijnen, gedwongen zijn leven en zijn dromen achter te laten. Het gebouw dat ooit zijn ruim 1000 vierkante meter grote werkruimte huisvestte, werd twee keer getroffen door luchtaanvallen, zegt hij; daardoor werd het bedrijf dat hij met zijn team had opgebouwd volledig vernietigd. Video’s van het kantoor van voor en na de bombardementen laten puin en verbrijzeld glas zien op de plek waar zich voorheen strakke en moderne vergaderzalen en cafés bevonden. Ahmad sloeg vier keer op de vlucht, voordat hij uiteindelijk Rafah bereikte, waarvan hem en anderen was verteld dat het een veilig gebied zou zijn.
Hope Hub
Daar, in het vluchtelingenkamp Tal al-Sultan, richtte hij vanuit een tent samen met vijf anderen Hope Hub op. Hij wilde mensen helpen hun bedrijf weer op te starten, of op zijn minst iets te vinden om de tijd mee te verdrijven en het gezoem van de drones om hen heen te verdringen. ‘Veel mensen vinden het heel moeilijk om niets anders te doen dan wachten, in een gebied dat elke minuut gebombardeerd wordt. Dan zit je gewoon te wachten tot je bij de volgende bom doodgaat,’ vertelt hij. ‘Maar wij proberen juist te overleven.’
Issawi en hij begonnen fondsen te werven om Hope Hub uit te breiden. Ze zochten naar de meest rendabele manier om aan elektriciteit te komen in zo’n penibele situatie. Ze huurden een voormalig café en kochten zonnepanelen, tafels en stoelen. Toegang tot internet was moeilijker te regelen. De belangrijkste telecomprovider van Palestina, Paltel, was op dat moment niet operationeel. De kantoren en 80 procent van de vijfhonderd zendmasten waren verwoest. Ahmad was in het begin afhankelijk van een draadloze verbinding van een lokale provider die zich richtte op internationale hulporganisaties in Gaza. Het was duur en ingewikkeld, vertelt hij. ‘Het werd op dat moment niet gestimuleerd om mensen of projecten van internet te voorzien, omdat internetnetwerken het doelwit waren [van Israël],’ zegt hij.
Na drie maanden afhankelijk te zijn geweest van instabiel draadloos internet en na meerdere gesprekken met het Palestijnse ministerie van Communicatie en Digitale Economie slaagde Ahmad erin om snelle internetlijnen van Paltel te bemachtigen. Hope Hub opende in april een tweede locatie in Deir al-Balah en in mei een derde in Khan Younis. Eind mei begon Israël evenwel aan de invasie van het als veilig bestempelde Rafah. Het café waar de eerste Hope Hub-locatie was gevestigd, werd verwoest en Ahmad moest opnieuw evacueren. ‘We konden onze apparatuur nog redelijk ongeschonden meenemen, maar de eigenaar [van het café] was alles kwijt,’ vertelt hij.
Nu de winter eraan komt, zullen de zonnepanelen die Hope Hub van stroom voorzien minder opleveren
In de locaties van Hope Hub die nu nog overeind staan, is de elektriciteitsvoorziening nog altijd beperkt en is de internetverbinding, hoewel sneller dan elders in Gaza, nog steeds instabiel. Nu de winter eraan komt, zullen de zonnepanelen die Hope Hub van stroom voorzien minder opleveren.
Othman Shbeir zou vorig jaar afstuderen in computerwetenschappen aan de IUG. Maar de colleges werden maandenlang uitgesteld. Nu loopt hij elke dag twee uur naar Hope Hub, waar hij online college volgt. Er is geen plek dichter bij zijn woonplaats waar hij zijn studie kan afmaken. ‘Het is de enige keuze die ik heb,’ zegt Shbeir. ‘Ik moet dit doen omdat we geld nodig hebben. We leven in een rampzalige situatie met hoge prijzen. We moeten in ons eigen levensonderhoud voorzien. We moeten onze levensdoelen blijven halen. Het leven stopt niet voor ons. Het leven is niet gestopt met de oorlog, het leven moet doorgaan.’
Er zijn veel gebieden waar helemaal geen coworkingruimtes zijn. Daar wenden studenten zich tot internetcafés of scharen zich rond wat zij ‘straatinternet’ noemen – een provisorische hotspot midden op straat waar ze per uur voor betalen. Ze zitten in de open lucht en lopen daarmee het risico om beschoten te worden, terwijl ze hun opdrachten maken of onlinecolleges volgen.
Shbeir heeft meer vragen dan antwoorden. Hij weet niet wanneer hij kan afstuderen.
Hij weet niet of hij aangevallen zal worden terwijl hij naar Hope Hub loopt. Hij weet niet of hij een baan zal vinden als hij eenmaal is afgestudeerd. Maar hij weet dat hij moet afstuderen om een baan te krijgen. Hoewel hij al meerdere stages heeft gelopen, zijn lokale organisaties die datawetenschappers zoals hij nodig hebben, niet bereid om iemand zonder diploma aan te nemen.
Veerkracht
Andere studenten in Gaza hebben met dezelfde obstakels te maken. Aya Esam zit in het laatste jaar van haar studie tandheelkunde. Maar als student moeten zij en haar klasgenoten eerst het praktijkgedeelte afmaken voordat ze kunnen afstuderen. Ze weten niet wanneer het veilig genoeg zal zijn voor de universiteit om fysieke praktijklessen te geven of wanneer ze Gaza kunnen verlaten om elders hun opleiding af te ronden. ‘Het is moeilijk om grote dromen te hebben in Gaza,’ zegt Esam. ‘Als mens heb ik in dit leven het recht om mijn studie af te maken. Vroeger droomde ik over mijn toekomst.’
Bij deze toekomstige generatie computerwetenschappers, dokters en freelancers hebben ambities plaatsgemaakt voor zorgen over de vraag waar ze hun volgende maaltijd vandaan moeten halen, zegt Algoul. Voor veel van de vijftig studenten in de onderwijstent die ze heeft opgezet, is Engels leren een kwestie van overleven. Ze willen een beroep kunnen doen op mensen in het buitenland om voedsel te sturen of geld te doneren, zegt ze. Toch geeft ze niet op. ‘Ondanks alles, wallah, blijf ik manieren vinden die hoop en veerkracht bieden, niet alleen voor mezelf maar ook voor de mensen om me heen,’ zegt ze. ‘We zullen de wereld laten zien wat veerkracht betekent.’
+ There are no comments
Add yours