In eigen land ziet het er slecht uit voor president Erdogan, maar dankzij zijn steun aan de islamisten die in Syrië president Assad ten val brachten heeft hij veel verloren stemmen teruggewonnen. En meteen liet hij zijn neo-Ottomaanse dromen doorschemeren, aldus deze Turkse columnist.
Jarenlang pochte Turkije met zijn jonge bevolking, maar nu is de bevolkingsgroei gedaald tot een historisch dieptepunt. Waren er zeven jaar geleden nog 2,11 kinderen per vrouw, nu zijn dat er nog maar 1,51, ondanks de oproep van Erdogan om minstens drie kinderen te krijgen. En de crisis betreft niet alleen het geboortecijfer. Veel mensen hebben überhaupt weinig belangstelling om een gezin te stichten. De stijgende kosten van het levensonderhoud hebben geleid tot minder huwelijken, het scheidingspercentage is bijna verdubbeld. De reactie van een student bij een straatenquête op de vraag wat hij verwacht van 2025 is bijna tragisch: ‘Het belangrijkste is dat ik niet doodga.’
Wat brengt een student ertoe om zo’n uitspraak te doen? De oorzaken moeten worden gezocht in de economie. De huurprijzen van appartementen stegen in 2024 met 52 procent. De meubelprijzen zijn de afgelopen vijf jaar met 555 procent gestegen en de prijzen voor grote en kleine huishoudelijke apparaten zelfs met 615 procent. Voor jongeren is het om economische redenen al moeilijk geworden om verder te studeren, laat staan om een gezin te stichten. In de afgelopen vijf jaar hebben ongeveer 325.000 studenten de universiteit verlaten om bij te dragen aan het gezinsinkomen.
Groeiende armoede
Degenen die ervoor kiezen om werk te zoeken in plaats van te studeren, moeten het vaak doen met een minimumloon van omgerekend ongeveer 600 euro – net als minstens de helft van alle werkende mensen in het land. Van de werkenden in Turkije verdient 90 procent minder dan 1200 euro per maand. Deze situatie betekent dat de armoede zich blijft uitbreiden. Ongeveer 40 procent van de Turkse bevolking kan zich niet meer regelmatig vlees of vis veroorloven, 15 procent kan zijn verwarmingskosten niet meer betalen, 12 procent kon vorige maand de huur niet betalen, 60 procent kan versleten meubilair niet vervangen, 31 procent kan zelfs een lekkend dak niet laten repareren. Een week vakantie per jaar is voor 58 procent van de werkende Turken onbetaalbaar.
Deze cijfers kun je lezen als pure statistieken. Maar voor ons is het de realiteit. Als we onze huur betalen, hebben we niet genoeg te eten; als we genoeg eten, belanden we op straat. De uitspraak van de student verbaast ons dus minder. Ook vinden we het niet meer dan logisch dat het aantal stemmen voor Erdogan, die deze situatie heeft gecreëerd, afneemt. En toch is niet gezegd dat de regering zal gaan veranderen. Erdogan is een meester in het inzetten van nationalistische en islamistische retoriek om de massa’s die hij laat verhongeren voor zich te winnen.
Door de jaren heen heb ik beschreven hoe Erdogan er herhaaldelijk in is geslaagd om externe gebeurtenissen om te zetten in stemmen. Net toen je dacht dat hij tegen een grens was aangelopen, werd de situatie in Syrië een reddingslijn. Nadat zijn partij tweede was geworden in de lokale verkiezingen van 2024, joeg Erdogan, die zich in 2028 niet opnieuw kandidaat mag stellen, het proces aan dat leidde tot de omverwerping van Assad.
Een obstakel voor persoonlijke vrijheid
In Turkije heerst na de herverkiezing van president Erdogan vooral onder jongeren een groot gevoel van uitzichtloosheid, schrijft Süddeutsche Zeitung in een artikel dat in editie 231 van 360 werd gepubliceerd.
Veel jonge, hoogopgeleide mensen overwegen Turkije te verlaten, niet alleen door de economische crisis, maar ook vanwege de politieke situatie. Een onderzoek wees uit dat maar liefst twee derde van de jongeren bereid is te emigreren. De sfeer is bedrukt; gesprekken gaan vaak over hoe ze naar Europa of de VS kunnen ontsnappen, bijvoorbeeld via visumafspraken of illegale routes. Zelfs de jeugd uit de hogere klasse voelt zich nu steeds meer gemarginaliseerder. ‘Wij zijn beschaafder geworden – in tegenstelling tot de aanhangers van de president.’
Veel jongeren beschouwen de regering als een obstakel voor hun carrière en hun persoonlijke vrijheid. Onderwijsinstellingen blijven oases van intellectuele vrijheid, maar buiten de muren ervaren jongeren de groeiende kloof tussen de seculiere en conservatieve delen van de samenleving. Voor velen is emigratie niet alleen een economische keuze, maar ook een manier om zich aan de toenemende autoritaire controle en de politieke verdeeldheid te onttrekken. Zo dreigt het land een hele generatie te verliezen, net als tijdens de eerdere gastarbeidermigratie. En dat terwijl Europa dichterbij is dan ooit.
Tot 2010 noemde Erdogan Assad een vriend en brachten de families samen vakanties door. Na het uitbreken van de Arabische Lente werd Assad plotseling zijn vijand en stookte hij gewapende milities op Syrisch grondgebied op om hem ten val te brengen. Toen de omverwerping van Assad een gemeenschappelijke zaak werd voor het Westen, moedigde Ankara de milities van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) aan om naar Damascus op te rukken. De omverwerping van Assad in minder dan twee weken bezorgde Erdogan zowel in eigen land als in het Westen nieuwe faam.
Hoewel Erdogan eerder met betrekking tot militaire operaties in Syrië had gezegd dat hij ‘het op niemands grondgebied had gemunt’, liet hij na de val van Assad zijn neo-Ottomaanse dromen doorschemeren door te zinspelen op het Turkse grondgebied: ‘Turkije is groter dan Turkije. Als natie kunnen we onze horizon niet beperken tot 782.000 vierkante kilometer. Net zoals een mens zijn lot niet kan ontlopen, kunnen Turkije en de Turkse natie hun lot niet ontlopen, ze kunnen zich er niet voor verstoppen.’ Zijn extreemrechtse bondgenoot Devlet Bahçeli deed er nog een schepje bovenop: ‘Zoals Damascus werd veroverd, zo staat ook de verovering van Jeruzalem voor de deur.’
Na het succes dat hij in Syrië boekte, gaat Erdogan in eigen land nog brutaler te werk
Na de val van Assad kwam het eerste officiële bezoek aan Damascus uit Turkije. De Turkse inlichtingenchef Ibrahim Kalın, die jarenlang woordvoerder van het presidentieel paleis was geweest, had een ontmoeting met HTS-chef Ahmed al-Sharaa. Daarna woonde hij het vrijdaggebed bij in de Umayyad-moskee, die eveneens deel uitmaakte van Erdogans fantasieën om Assad omver te werpen. Na het hoofd van de inlichtingendienst bezocht de Turkse minister van Buitenlandse Zaken de nieuwe politieke leider van Syrië. Vervolgens was Erdogan zelf aan de beurt. Ik durf te wedden dat hij zichzelf biddend in de Umayyad-moskee liet fotograferen voor op zijn campagneposter voor de volgende verkiezingen, die vermoedelijk vervroegd zullen plaatsvinden.
Door HTS te steunen, heeft Erdogan de val van Assad versneld en de stemmen teruggewonnen die hij had verloren. Mede door delegaties naar Damascus te sturen gaf hij de internationale gemeenschap een signaal: als jullie iets willen bereiken in de regio, moeten jullie bij mij zijn. Tegelijkertijd haastte hij zich om PKK-leider Öcalan, die momenteel een levenslange gevangenisstraf uitzit in Turkije, in te zetten om de Koerden, die een deel van Syrië controleren, te ontwapenen en te integreren in de nieuwe regering die in Damascus zou worden opgericht. Vier jaar lang was elk bezoek aan Öcalan verboden, maar nu heeft Erdogan vertegenwoordigers van de pro-Koerdische partij ontmoet en verklaard bereid te zijn om samen te werken.
Na het succes dat hij in Syrië boekte, gaat Erdogan in eigen land nog brutaler te werk en probeert hij alles uit de weg te ruimen waarvan hij denkt dat het zijn herverkiezing in de weg kan staan. Dit zou er weleens toe kunnen leiden dat we allemaal voor 2025 slechts die ene wens kunnen doen: het belangrijkste is dat we niet doodgaan.
Aartsrivalen
Ten eerste verklaarde Erdogan de financiële oorlog aan gemeenten die bestuurd worden door de grootste oppositiepartij, zijn aartsrivaal. In dezelfde week opende hij de aanval op drie journalisten van de oppositie. Tegen een van hen werd een proces aangespannen: ze werd voor zevenenhalf jaar naar de gevangenis gestuurd. De tweede werd ’s ochtends vroeg voor haar huis gearresteerd. De derde, Özlem Gürses, presentatrice van een van de populairste nieuwsprogramma’s, kreeg huisarrest en een enkelband. Haar tv-zender verplaatste de studio vervolgens naar haar woonkamer, waar zij het ochtendprogramma nu ter plekke opneemt.
Degenen die Gürses onder huisarrest plaatsten, lieten tegelijkertijd IS-terroristen vrij die bloedige aanslagen hadden gepleegd in Turkije. Bij de aanslag op de luchthaven van Istanboel in 2016 doodde IS 45 mensen, onder wie drie buitenlandse terroristen. Zes Turkse burgers die de terroristen hadden geholpen en een rol hadden gespeeld bij het plannen van de aanslag werden onmiddellijk gearresteerd en veroordeeld tot 46 keer ‘levenslang’. Maar wat een toeval: op het moment dat Erdogans inlichtingenchef in Damascus de hand van Al-Sharaa schudde, liet onze rechterlijke macht deze IS-terroristen vrij. Een paar dagen later werden bovendien achttien mensen vrijgelaten die IS aantoonbaar financieel hadden gesteund.
En terwijl de straffen tegen deze terroristen werden herroepen, nam de rechter vorige week een ‘gevaarlijke’ persoon onder handen: een zestienjarige middelbare scholier werd veroordeeld tot tien maanden gevangenisstraf voor het beledigen van de president. En met dit vonnis werd de wens van de student om in 2025 niet te sterven ook een leuze van middelbare scholieren.
+ There are no comments
Add yours