Alice Thomson pleit in The Times voor een pragmatische benadering waarbij we de economische voordelen van vermogende individuen erkennen, terwijl Dale Vince in The Guardian juist oproept tot hogere belastingen voor de ultrarijken – inclusief voor hemzelf.
‘We hebben de superrijken nodig’
‘De superrijken vertrekken massaal uit Groot-Brittannië, maar hun geld is van vitaal belang voor bedrijven, goede doelen en vooral voor de schatkist’, schrijft Alice Thomson in The Times. Ze haalt kunstenaar Grayson Perry aan, die onlangs in een interview zei: ‘Natuurlijk houd ik van de superrijken, zij kopen mijn werk.’ Hij voegde eraan toe dat, hoewel hij zich vaak aan de vermogenden ergert, hij hen tolereert omdat ze zijn rekeningen betalen, de musea financieren en Groot-Brittannië draaiende houden. Goede doelen en kunstorganisaties zouden volgens Perry een groot neonreclamebord boven zich moeten houden met de woorden ‘Waar de fuck denk je dat het geld vandaan komt?’
Volgens Thomson mogen we een voorbeeld nemen aan Perry. ‘Nu tarieven een wereldwijde recessie dreigen te veroorzaken, kijken we jaloers naar de bevoorrechte groep die immuun lijkt voor moeilijkheden.’ Het lijkt erop dat de vermogenden de druk voelen. ‘Ze ruilen Londen in voor Milaan, Lissabon, Dubai en Abu Dhabi.’ Het afgelopen jaar heeft Londen meer dan elfduizend (dollar)miljonairs verloren –buiten Moskou lag dat aantal nergens anders zo hoog. Londen is nu niet langer een van de vijf rijkste steden ter wereld.
‘Ik snap wel waarom de superrijken zich hier niet gewenst voelen’, schrijft Thomson. Ten eerste kondigden de Tories vorig jaar aan dat ze de regeling voor non-doms wilden afschaffen. Een non-dom is iemand die in het Verenigd Koninkrijk woont, maar die zijn of haar officiële domicilie (vaste woonplaats voor belastingdoeleinden) in een ander land heeft. Rachel Reeves scherpte deze regels aan, waardoor de meeste non-doms vanaf deze maand voor het eerst in het Verenigd Koninkrijk belasting moeten betalen over hun wereldwijde inkomsten. De minister van Financiën verscherpte ook de erfbelasting, inclusief op buitenlandse activa, en stelde een maximum in voor belastingverlagingen op bedrijfs- en landbouwgrond.
‘In tijden van wereldwijde instabiliteit is het verstandiger om de superrijken dichtbij te houden’
‘Andere landen hebben daarentegen duidelijk gemaakt dat de superrijken er welkom zijn en dat ze juist op zoek zijn naar de ultra-mobiele elite.’ Dubai en de Verenigde Staten hebben een gouden visum voor buitenlandse investeerders en Italië belooft de rijken onderdak te bieden voor tweehonderdduizend euro per jaar.
We moeten dus pragmatisch zijn, vindt Thomson net als Grayson Perry, en de superrijken tolereren. Maar tolereren betekent niet dat we van ze moeten houden. ‘We mogen – en moeten – de superrijken naar hartenlust belachelijk maken.’ Neem de populaire HBO-serie The White Lotus. Na drie seizoenen is de formule duidelijk: belachelijk rijke families blijken nog meer ontspoord dan we al dachten. ‘Maar de publieke financiën profiteren van hun vrijgevigheid, net als de horeca en de detailhandel.’
Alleen al in 2023 betaalden 74.000 geregistreerde non-doms in het Verenigd Koninkrijk 8,9 miljard pond aan belastingen, inclusief belasting op vermogen. Volgens nieuwe cijfers van het Adam Smith Institute zouden er met het vertrek van de non-doms 44.000 banen kunnen verdwijnen. ‘We mogen de rijken dan niet leuk vinden, maar we hebben deze energieke, gedreven en rijke ondernemers en investeerders nodig. In tijden van wereldwijde instabiliteit is het, als je groei wilt stimuleren, verstandiger om de superrijken dichtbij te houden.’
‘Belast de rijken – begin bij mij’
‘Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan zien we duidelijker dan ooit wat er gebeurt wanneer de extreme rijkdom van superrijke mannen (het zijn allemaal mannen) een aanval op het algemeen belang wordt’, schrijft Dale Vince in The Guardian. Hij heeft zich aangesloten bij meer dan 370 miljonairs uit 22 landen om een brief te ondertekenen die politiek leiders oproept om de kosten van extreme rijkdom aan te pakken door de superrijken te belasten – mensen zoals hij.
Nadat hij een kwart miljard dollar in de verkiezingscampagne van Trump heeft gepompt, waarmee hij zijn rijkdom met 170 miljard dollar heeft vergroot, verlegt Elon Musk volgens Dale nu zijn aandacht van de Verenigde Staten naar het Verenigd Koninkrijk.
‘Vanaf zijn persoonlijke spreekbuis op X post hij eindeloze berichten, van zijn knipperlichtrelatie met Nigel Farage tot grooming gangs en een peiling over de vraag of de VS het VK zou moeten “bevrijden” van zijn “tirannieke regering”.’ Musk zou een van de vele miljonairs en miljardairs zijn die interesse tonen omgrote sommen geld aan Reform UK te doneren – en zolang hij dat via een van zijn in Groot-Brittannië gevestigde bedrijven doet, is het legaal. ‘We lopen het risico een Planeet Musk te worden,’ vreest Dale. ‘Dit is wat er gebeurt wanneer landen extreme rijkdom tolereren.’ In zijn afscheidsrede waarschuwde Joe Biden dat er een oligarchie vorm begon te krijgen in de VS. ‘Het lijkt erop dat het ook onze kant op komt.’
‘We moeten de invloed van donoren uit de politiek houden – en ik zeg dat als politieke donor’
Het vermogen van miljardairs steeg vorig jaar met 2 biljoen dollar, ongeveer 5,7 miljard dollar per dag, drie keer sneller dan het jaar daarvoor, terwijl het aantal mensen dat in armoede leeft nauwelijks is veranderd sinds 1990. ‘Het zijn cijfers die de meeste mensen niet kunnen bevatten, maar het is een duidelijke waarschuwing dat de kloof tussen de rijken en de rest groeit en dat de allerrijksten zowel de politiek als de media financieren – waarmee ze tegelijkertijd de democratie ondermijnen.’
Er moet iets gedaan worden, vindt de ondernemer en activist. ‘We moeten de invloed van donoren uit de politiek houden – en ik zeg dat als politieke donor. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar ik ben dan ook een miljonair die wil dat miljonairs meer belasting betalen.’
In het Verenigd Koninkrijk zou een belasting van slechts 2 procent op activa meer dan 24 miljard pond per jaar opleveren. ‘Het zou slechts twintigduizend mensen treffen en een groot bedrag opleveren dat we zouden kunnen investeren in een eerlijkere, duurzamere samenleving.’ Hij betoogt dat het niet meer dan juist is dat degenen met de diepste zakken – die het volgens hem nauwelijks zouden merken – hun deel moeten betalen. ‘In een wereld die steeds absurder aanvoelt, is dit een logische stap. Het is tijd om een einde te maken aan extreme rijkdom.’
