Ook vandaag de dag komen er nieuwe uitdrukkingen bij, vaak uit de popcultuur. Termen die over honderd jaar misschien nog steeds worden gebruikt.
Tijdens zijn werk bij een kledingwinkel in New York gebruikt Thomas Lanese zinnen die buiten zijn werk om nooit uit zijn mond zouden komen, zoals: ‘Ik zal er voor het eind van de dag over terugkoppelen.’ Hij zegt dat het soms voelt alsof hij twee verschillende levens leidt.
Kijkers van Severance zullen dit misschien wel herkennen. In deze hitserie, waarvan het tweede seizoen op Apple TV+ net is afgelopen, leiden de karakters letterlijk twee aparte levens. Hun ‘innies’ werken, en hun ‘outies’ bestaan buiten hun werk. Ze hebben ervoor gekozen om bij Lumon Industries te werken, een biotechbedrijf waar hun werkleven van hun persoonlijke leven wordt afgesplitst. Hun innie en outie hebben geen idee wat zich in elkaars wereld afspeelt.
Je innie draagt saaie, kniehoge kokerrokken, maar je outie juist croptops en minirokken
Deze termen hebben buiten de serie een eigen leven gekregen, en inmiddels is ‘innie’ een ander woord voor ‘je ik die aan het werk is’. Je innie snoept op kantoor de hele dag door, terwijl je outie juist minder suiker probeert binnen te krijgen. Je innie draagt saaie, kniehoge kokerrokken, maar je outie juist croptops en minirokken. En je outie feest tot diep in de nacht door, omdat het toch je innie is die de kater krijgt.
‘Als je aan het werk bent, doe je je voor als een heel andere persoon dan wie je thuis of bij je vrienden bent,’ zegt Lanese, een 26-jarige verkoopmedewerker en gameontwerper. In januari plaatste hij een satirische video op TikTok waarin hij een scène uit Severance naspeelt, die drie miljoen keer is bekeken. In de video walgt zijn innie van schaamte als hij dingen te weten komt over zijn outie. Zo heeft zijn outie drie hardloopwedstrijden gelopen verkleed als Mickey Mouse. Het bijschrift: ‘Als je beseft dat je innie nooit bevriend zou zijn met je outie.’ ‘Het is bijna een soort afstand nemen van jezelf,’ zegt Lanese.
Werk en privé
De wens om werk en privéleven van elkaar te scheiden is al jaren onderwerp van gesprek. Sommigen, zoals Lanese, proberen de twee in hokjes te plaatsen. Dat wordt in de serie tot het uiterste doorgevoerd: techbedrijf Lumon biedt werknemers een splitsing (severance) aan om zich te bevrijden van lastige emoties of ervaringen, zodat ze letterlijk een balans tussen werk en privéleven kunnen vinden. Mark (gespeeld door Adam Scott) laat zich bijvoorbeeld afsplitsen van zijn andere ik, zodat hij de rouw om zijn overleden vrouw kan ontvluchten. (Uiteindelijk blijken zijn innie en outie toch bepaalde kernwaarden gemeen te hebben, en komt de pijn op onverwachte manieren naar boven.)
Maar behalve dit werkgerelateerde gebruik kan zo’n splitsing slaan op elke vorm van het zichzelf opdelen in hokjes. ‘Elke vorm van jezelf afsplitsen van iets onaangenaams tot iets aangenaams,’ zegt taalkundige Adam Aleksic, auteur van het boek Algospeak: How Social Media Is Transforming the Future of Language. ‘Ik was een keer met wat vrienden op een akelige, ruige boottocht en toen grapten ze dat onze innies dit moesten doorstaan zodat de outies daarna van het eiland konden genieten,’ zegt Aleksic. ‘Het is een manier om ermee om te gaan.’
‘Het Engels is een brede waaier van intertekstuele verbanden, van Shakespeare tot Friends’
Volgens Aleksic heeft het tweede seizoen van het populaire sciencefictiondrama gezorgd voor ‘een cultureel moment zoals we dat we lang niet meer hebben meegemaakt’. ‘Innie’ en ‘outie’ voegen zich nu bij allerlei andere uitdrukkingen die voortkomen uit de popcultuur. De term ‘friend zone’ komt bijvoorbeeld uit de serie Friends; ‘Debbie Downer’ komt uit Saturday Night Live en ‘gaslighten’ komt uit de film Gaslight uit 1944. Zelfs in de tijd van Shakespeare gebeurde dit: uitdrukkingen als wild goose chase [dwaalspoor] en in a pickle [in de penarie] zijn vondsten van de dichter die vandaag de dag nog steeds worden gebruikt.
De enige volledig ontwikkelde gefloten taal ter wereld
Silbo Gomero, de unieke fluittaal van het Canarische eiland La Gomera, wordt nog altijd actief gebruikt door een gemeenschap van ruim 22.000 mensen. De taal, door de Unesco erkend als immaterieel cultureel erfgoed, werd oorspronkelijk gebruikt om over diepe ravijnen te communiceren. De gefloten klanken vervangen de klinkers en medeklinkers van het Spaans, maar zijn soms lastig te onderscheiden – zoals bij de woorden gallina (kip) en ballena (walvis), schrijft The New York Times.
Kinderen leren het Silbo sinds 1999 op school, al blijkt het correct fluiten lastig. Jonge Gomero’s zoals Erin Gerhards blijven zich, als eerbetoon aan hun voorouders, inzetten om de fluittaal levend te houden. Al hebben niet alle jongeren evenveel belangstelling voor de taal. ‘Mijn broer kan heel hard fluiten, maar hij wil het niet voordoen, want als hij niet op zijn playstation zit is hij wel met vrienden op stap,’ aldus leerling Laura Mesa Mendoza. Oudere eilandbewoners, zoals Antonio Márquez, herinneren zich hoe het Silbo vroeger werd gebruikt voor alledaagse communicatie of zelfs als geheime code tegen de politie.
Ook andere Canarische Eilanden kenden vroeger fluittalen, maar het Silbo op La Gomera is het best bewaard gebleven. Ook in shows voor toeristen leeft het voort.
‘Het Engels is een brede waaier van intertekstuele verbanden, van Shakespeare tot Friends,’ zegt Aleksic over de rol van media bij de totstandkoming van taal. ‘Het is heel goed mogelijk dat we ons de termen ‘innie’ en ‘outie’ nu zo eigen maken dat mensen ze over honderd jaar nog steeds gebruiken; dan zijn het termen geworden die hun oorsprong vinden in een popcultureel fenomeen dat ooit heel belangrijk was.’
Volgens hem kunnen deze termen zo lang blijven bestaan omdat ze het opdelen van jezelf op een nieuwe, alledaagse manier beschrijven. Er bestaan weliswaar termen als je ‘ware zelf’ en ‘codeswitchen’, maar die klinken nogal klinisch. ‘Normaal gesproken werkt het in de taalkunde zo dat een woord vooral blijft hangen als het een geheel nieuw concept beschrijft,’ zegt Aleksic. ‘Volgens mij zijn ‘innie’ en ‘outie’ de beste manier om de opgedeelde versies van onszelf te omschrijven, die steeds belangrijker worden in een maatschappij waarin we niet tevreden zijn met wie we zijn.’
Trends
Zoë Rose Bryant, een 25-jarige schrijver uit Elkhorn, in Nebraska, zegt dat het afstand nemen van jezelf, dat inherent is aan het denken in termen van innie en outie, nu meer mensen aanspreekt dan ooit, ‘omdat het voelt alsof de wereld de hele tijd in brand staat. Er is zeker een neiging om dat allemaal uit te zetten en even helemaal te negeren.’ Bryant schreef op X over de verschillende accounts die ze op sociale media heeft voor publiek en vrienden: ‘Als ik van mijn openbare naar mijn privéaccount wissel, voelt het alsof ik in Severance zit en van m’n innie in m’n outie verander.’
Er zijn ook al bedrijven die op sociale media deze taal gebruiken. Denver International Airport plaatste op X een foto van een opstijgend vliegtuig met het bijschrift: ‘Dit is het teken dat je innie een tripje voor je outie moet boeken. Jullie verdienen het allebei.’ En Hilton postte op TikTok: ‘Mijn innie op zijn suffe baantje, zodat mijn outie een vakantie naar Mexico kan boeken.’
Volgens Aleksic is het vandaag de dag onvermijdelijk dat bedrijven op sociale media inspelen op trends. ‘Soms verpesten ze het daarmee,’ zegt hij. ‘Je kunt moeilijk van tevoren inschatten of het aanslaat.’
