Het democratisch bestuurde Taiwan was ‘sinds de oudheid’ zeker geen deel van China. Verschillende koloniale periodes hebben het eiland cultureel en politiek gevormd.
Een paar uur nadat Lai Ching-te op 20 mei 2024 was geïnaugureerd als president van Taiwan, hield hij voor ruim vijfhonderd genodigden een banket op het Formosa Yacht Resort in Tainan, de voormalige hoofdstad van de eilandstaat. Volgens Lai was er gekozen voor Tainan om te vieren dat de stad vierhonderd jaar geleden door Nederlandse handelaren was gesticht, maar ook vanwege de rol die de rijke geschiedenis van de stad had gespeeld in de ontwikkeling van Taiwan. Dit democratisch bestuurde eiland wordt door Beijing geclaimd, dat beweert dat het ‘al sinds de oudheid’ door China wordt geregeerd.
De stad Tainan, die in 1624 door de VOC werd gesticht, staat centraal in het narratief dat voorstanders van de Taiwanese onafhankelijkheid willen uitdragen. Zij wijzen op de Nederlandse kolonisering en de daaropvolgende overheersing door andere machthebbers – onder wie Koxinga, een veldheer uit de Ming-dynastie die de Nederlanders verdreef, de Qing-dynastie en het Japanse keizerrijk van 1895 tot 1945 – als bewijs voor de unieke identiteit van het eiland.
Niet in Chinese handen
Taiwan-kenner en voormalig Nederlands diplomaat Gerrit van der Wees ziet de stichting van Tainan als overtuigend bewijs dat het eiland, dat destijds Formosa heette, niet in Chinese handen was toen de Nederlanders er een handelscentrum oprichtten. ‘Afgezanten van Tianqi, de toenmalige keizer van de Ming-dynastie, vertelden in 1623 aan de Nederlanders – die Macao van de Portugezen probeerden over te nemen in hun zoektocht naar een handelspost met China – om ‘buiten ons gebied’ te blijven. Ze hadden er niets op tegen dat de Nederlanders naar Formosa gingen,’ aldus Van der Wees. ‘Het was in die tijd zeker geen “deel van China.”’
Chang Lung-chih, directeur van het Nationaal Historisch Museum in Tainan, vertelt dat de bevolking van het eiland ook tijdens het Japanse bewind haar eigen cultuur behield. Zeker in Tainan, waar lokale staatslieden de Taiwanese Culturele Bond oprichtten. In de jaren twintig reisden zij af naar Tokio om te lobbyen voor de oprichting van een Taiwanees parlement. ‘Tainan is niet alleen vanouds een historisch en cultureel centrum, het is ook het hart van de democratische beweging van het huidige Taiwan,’ vertelt hij. ‘Tainan heeft sinds de Japanse koloniale periode altijd een actieve en progressieve bevolking gehad.’
Tegenwoordig is Tainan het bolwerk van de Democratische Progressieve Partij van president Lai, die zich verzet tegen China’s aanspraak op Taiwan. Maar de stad staat in de moderne geschiedenis vooral bekend om zijn verzet tegen de dictatuur van de Chinees-Nationalistische strijdkrachten, die zich na de Tweede Wereldoorlog terugtrokken op het eiland. Tijdens het 38 jaar lang durende militaire bewind kwam de bevolking van Tainan voortdurend in opstand tegen het Nationalistische regime, zoals bij de protesten tegen het bloedbad van februari 1947, toen het regime een landelijke opstand genadeloos onderdrukte.
In de stad staan ongeveer zestienhonderd boeddhistische, taoïstische en andere tempels – meer dan waar dan ook in Taiwan
In Tainan is veel te zien van de moderne Taiwanese geschiedenis, zoals in het Zeelandia Museum in Fort Zeelandia, dat kort na het begin van de kolonisering door de VOC werd gebouwd. De Nederlanders noemden het eiland ‘Tayouan’, dat waarschijnlijk is afgeleid van het Taiwanese tua uan (grote baai), en dat vervolgens weer veranderde in Taiwan, aldus het museum. Tainan was tot 1887 de hoofdstad van Taiwan.
Dicht bij het fort staat de grote tempel van Mazu, waar deze zeegodin en beschermvrouw van vissers, matrozen en de maritieme industrie wordt vereerd. ‘De tempel van Mazu werd naar verluidt in 1661 gebouwd, toen Koxinga met zijn leger in Taiwan aankwam,’ vertelt Chang. ‘Mazu is in dit land een ongelooflijk belangrijke en populaire godin, en Tainan staat ook wel bekend als de stad van de duizend tempels.’ In de stad staan ongeveer zestienhonderd boeddhistische, taoïstische en andere tempels – meer dan waar dan ook in Taiwan.
Vanwege Tainans veelzijdige geschiedenis zien de Taiwanezen de stad zelf ook wel als de bakermat van de unieke nationale cultuur. ‘Tainan kwam als eerste stad op het eiland in aanraking met de ontwikkelingen uit de buitenwereld, en bovendien was het onze hoofdstad,’ zegt burgemeester Huang Wei-che. ‘Mensen zien het hier als het Kyoto van Taiwan: dat was ooit de hoofdstad van Japan en die stad heeft ook een rijke cultuur en geschiedenis. Hoewel we nog geen twee miljoen inwoners hebben, zijn wij de culturele hoofdstad.’
Modernisering
Technologie is ook onderdeel van het karakter van de stad. ‘Bij de modernisering van Tainan zijn veel oude gebouwen en steegjes bewaard gebleven,’ vertelt Huang. ‘We hebben het oude stadsgezicht weten te behouden, maar zijn tegelijkertijd belangrijk geworden in de tech-industrie.’ Hij noemt het besluit van de Taiwanese chipgigant TSMC om een chipfabriek te openen in Tainan, toen Lai daar nog burgemeester was.
De stad staat ook bekend om zijn traditionele gerechten, zoals rijstnoedels met inktvis, ontbijtsoep en rode rijstcake, een overheerlijk combinatie van plakkerige rijst, garnalen, champignons en krab. Culinair auteur Clarissa Wei, die in haar kookboek Made in Taiwan schrijft dat Tainan ‘het lekkerste eten van het land’ heeft, prijst ook de authentieke snacks aan. ‘Veel karakteristieke Taiwanese gerechten, zoals gesmoord varkensgehakt met rijst, of noedels met varkensvlees en een grote garnaal, zijn unieke gerechten uit de stad die in kleine, handzame kommetjes worden geserveerd,’ aldus Wei.
Tainan loopt ook voorop als het om cocktails gaat. In Moger, een moderne cocktailbar in het centrum, worden klassiekers geserveerd maar ook cocktails van eigen makelij, waarvan sommige naar films zijn vernoemd. ‘Tainan heeft een breed scala aan cafés, en na de pandemie zijn er nog veel meer cafés bijgekomen,’ zegt Sheng Yao, barmanager bij Moger. ‘De verschillende koloniale periodes hebben de stad niet alleen fysiek maar ook culinair gevormd.’
