Volgens The Atlantic-redacteur Charlie Warzel lijkt een aanzienlijk deel van zich steeds verder los te maken van de realiteit. ‘We hebben een nieuw kader nodig om deze breuk in de samenleving te beschrijven.’
Het wordt steeds moeilijker om de mate te beschrijven waarin een aanzienlijk percentage van de Amerikanen zich heeft losgemaakt van de realiteit. Toen orkaan Milton gisteravond over de Golf van Mexico raasde, zag ik een stortvloed aan samenzweringstheorieën en volslagen onzin die miljoenen views op internet kreeg. De berichten zouden lachwekkend zijn als ze niet door veel mensen voor zoete koek werden geslikt. Onder hen: Alex Jones van Infowars, die beweerde dat de orkanen Milton en Helene ‘weerwapens’ waren die door de Amerikaanse overheid op de oostkust waren losgelaten, en ‘waarheidszoekers’ op X die foto’s van condensatiesporen in de lucht plaatsten om ongefundeerd te beweren dat de overheid ‘Florida besproeide vóór orkaan Milton’ om te zorgen voor maximale regenval, ‘net zoals ze deden boven Asheville!’
Toen Milton aan land kwam en een reeks tornado’s veroorzaakte, postte een geverifieerde account op X een TikTok-video van een enorme trechterwolk met het onderschrift ‘WAT GEBEURT ER MET FLORIDA?!’. De clip, die uiteindelijk werd verwijderd maar tot gisteravond 662.000 keer was bekeken, bleek afkomstig te zijn van een video van een CGI-tornado die oorspronkelijk maanden geleden was gepubliceerd. Toen ik al scrollend door deze platforms zag hoe ze zich vulden met valse informatie, onzinnige theorieën en vervalste beelden, terwijl paniekerige mensen hun huizen dichttimmerden, met grote moeite evacueerden en baden dat hun have en goed niet van de ene op de andere dag zou worden weggevaagd, begreep ik: dit beeld van het Amerikaanse discours is bijna te somber om onder ogen te zien.
Complottheorieën
Zelfs in een decennium dat ontsierd wordt door internetoplichters, schaamteloze politici en een alt-right mediacomplex dat antiwetenschappelijke complottheorieën verkondigt, springen de gebeurtenissen van de afgelopen weken eruit door hun verdorvenheid en nihilisme. Terwijl twee catastrofale stormen Amerikaanse steden overspoelden, heeft een lappendeken van influencers en nepnieuwsverkondigers hun best gedaan om wantrouwen te zaaien, wrok aan te wakkeren en de hulpverlening te verstoren. Maar dit is meer dan alleen een desinformatiecrisis. Terwijl we toekijken hoe echte informatie wordt overspoeld door onzinnige theorieën en hoe ambtenaren te kampen hebben met doodsbedreigingen, moeten we twee alarmerende feiten onder ogen zien: ten eerste dat er een bestendig ecosysteem bestaat om burgers in een alternatieve realiteit onder te dompelen en ten tweede dat de mensen die deze leugens consumeren en verspreiden geen hulpeloze slachtoffers zijn, maar gewillige deelnemers.
Soms is het liegen en verwarring zaaien politiek gemotiveerd, zoals de bewering dat FEMA [Federal Emergency Management Agency] in totaal slechts 750 dollar biedt aan orkaanslachtoffers die hun huis zijn kwijtgeraakt. (In werkelijkheid biedt FEMA 750 dollar als onmiddellijke ‘hulp in extreme noodsituaties’ om mensen te helpen aan basisvoorzieningen zoals voedsel en water). Donald Trump, J.D. Vance en Fox News hebben stuk voor stuk deze leugen verkondigd. Trump postte (al verwijderde hij deze post later) ook op Truth Social dat er FEMA-geld werd gegeven aan migranten zonder papieren, wat niet waar is. Elon Musk, die eigenaar is van X, beweerde – zonder bewijs – dat FEMA ‘actief zendingen blokkeerde en goederen en diensten lokaal in beslag nam om vervolgens te verklaren dat ze van hen waren. Het is echt waar, het is beangstigend om te zien hoezeer zij het heft in eigen hand nemen en de mensen die willen helpen tegenhouden.’ Die post is meer dan 40 miljoen keer bekeken. Andere influencers, zoals de Trump-sympathisant Laura Loomer, hebben hun volgers aangespoord om de inspanningen van het agentschap om slachtoffers van de orkaan te helpen, te verstoren. ‘Werk niet mee met FEMA,’ postte ze op X. ‘Dit is een kwestie van leven of dood.’
‘Als het zo veel angst creëert dat mijn personeel niet het veld in wil, dan kunnen we de mensen niet helpen’
Het resultaat van deze angstzaaierij is precies wat je zou verwachten. Boze, verbitterde burgers vallen overheidsfunctionarissen in North Carolina en FEMA-medewerkers lastig. Volgens een analyse van het Institute for Strategic Dialogue, een onderzoeksgroep die onderzoek doet naar extremisme, hebben ‘onwaarheden over de manier waarop de overheid op de orkaan reageert geleid tot serieus te nemen bedreigingen en aansporingen tot geweld tegen de federale overheid’, waaronder ‘oproepen om milities op FEMA af te sturen’. Uit het onderzoek bleek ook dat 30 procent van de X-berichten die door ISD waren geanalyseerd ‘openlijk antisemitisch was en beledigingen bevatte jegens overheidsfunctionarissen, zoals de burgemeester van Asheville, North Carolina, de manager public affairs van FEMA en de secretaris van het ministerie van Binnenlandse Veiligheid’. De berichten waren op 7 oktober gezamenlijk 17,1 miljoen keer bekeken.
Online doen hulpverleners een beroep op de inwoners en vragen ze om hun hulp bij het bestrijden van de stroom leugens en samenzweringstheorieën. FEMA-administrateur Deanne Criswell zei dat de hoeveelheid desinformatie de hulpverlening zou kunnen belemmeren. ‘Als het zo veel angst creëert dat mijn personeel niet het veld in wil, dan kunnen we de mensen niet helpen,’ zei ze dinsdag 8 oktober tijdens een persconferentie. In Pensacola, North Carolina, uitte assistent-brandweercommandant Bradley Boone zijn frustraties op Facebook: ‘Ik probeer mijn gemeenschap te redden,’ zei hij in een livestream. ‘Ik heb geen tijd. Ik heb geen tijd om elk gerucht op Facebook uit te pluizen… We hebben genoeg meegemaakt.’
Symbool
Het is moeilijk om het nihilisme van het huidige moment te vatten. Tijdens de pandemie probeerden Amerikanen, wantrouwend tegenover de autoriteiten, werkzame vaccins in diskrediet te brengen, ze verspreidden samenzweringstheorieën en vielen volksgezondheidsfunctionarissen aan. Maar wat nu, in de nasleep van de orkanen, nieuw lijkt is dat degenen die liegen niet eens proberen om de herkomst van hun onzin te verdoezelen. Zo geven ook degenen die de leugens delen graag toe dat het ze niet uitmaakt of wat ze verkondigen waar is of niet. Dat was vorige week het geval, toen Republikeinse politici een door AI gegenereerde virale afbeelding deelden van een klein meisje met een puppy in haar armen op de vlucht voor orkaan Helene. Hoewel de afbeelding duidelijk nep was en snel werd ontkracht, hielden sommige politici voet bij stuk. ‘Ik weet niet waar deze foto vandaan komt en eerlijk gezegd maakt het ook niet uit,’ schreef Amy Kremer, die Georgia vertegenwoordigt in het Republikeins Nationaal Comité, nadat ze de nepafbeelding had gedeeld. ‘Ik laat hem staan omdat hij symbool staat voor het trauma en de pijn die mensen nu doormaken.’
Kremer was niet de enige. Journalist Parker Molloy verzamelde screenshots van mensen ‘die erkennen dat dit beeld AI is, maar toch volhouden dat het op een dieper niveau echt is’ – het bewijs, zo merkte Molloy op, dat we ‘in het tijdperk van de post-realiteit leven’. Schrijver Jason Koebler stelde dat we het ‘Fuck It’-tijdperk zijn binnengetreden van AI-kletskoek en politieke berichtgeving waarbij AI-beelden worden gebruikt om welke partijdige boodschap dan ook over te brengen, ongeacht de waarheid.
Dit is allemaal al meer dan tien jaar aan de gang. In 2005 bedacht Stephen Colbert in The Colbert Report het woord truthiness, dat hij definieerde als ‘het geloof in wat voor jou als waar aanvoelt in plaats van hetgeen door feiten wordt gestaafd’. Deze verbrokkeling van de realiteit is het resultaat van een informatie-ecosysteem waarin de dominante platformen financiële en aandachtstimulansen bieden om te liegen en woede aan te wakkeren, en om elke tragedie en grote gebeurtenis aan te grijpen voor het schaamteloos creëren van content. En dat is koren op de molen van een grote groep mensen die liever in een alternatieve realiteit leven, gebaseerd op wantrouwen en wrok, dan dat ze hun fundamentele overtuigingen over de wereld veranderen. Maar de desinformatiecrisis is niet altijd wat we denken dat die is.
Wat we online zien is een groep mensen die wanhopig de duistere, fictieve wereld willen beschermen die ze hebben opgebouwd
In de discussies over desinformatie lijkt men er vaak van uit te gaan dat deze wordt gebruikt om mensen te overtuigen. Maar zoals Michael Caulfield, een onderzoeker aan de Universiteit van Washington, heeft betoogd: ‘Het voornaamste doel van “desinformatie” is helemaal niet om andermans overtuigingen te veranderen. Nee, in de overgrote meerderheid van de gevallen wordt de desinformatie mensen aangeboden zodat ze aan hun overtuigingen kunnen vasthouden hoewel er overweldigend bewijs van het tegendeel bestaat.’ Dit onderscheid is belangrijk, onder andere omdat het een actieve rol toekent aan degenen die overduidelijk valse informatie tot zich nemen en delen. Wat duidelijk wordt uit opmerkingen zoals die van Kremer, is dat ze geen slachtoffer is; hoewel ze misschien overkomt als zeer ongeïnteresseerd en schaamteloos, geeft ze openlijk toe actief mee te doen aan het opbouwen van een extreemrechtse wereld, waarin het gevoel het altijd wint van de werkelijkheid.
Wat we online zien tijdens en in de nasleep van deze orkanen is een groep mensen die wanhopig de duistere, fictieve wereld willen beschermen die ze hebben opgebouwd. In plaats van om te gaan met de realiteit van een opwarmende planeet waar zich om de paar weken stormen voordoen die ze voorheen één keer in hun leven meemaakten, belasteren en bedreigen ze liever meteorologen, die in hun ogen niets anders zijn dan ‘getrainde subversieve leugenaars die geprogrammeerd zijn om domme onzin te spuien om de bullshit over de opwarming van de aarde te ondersteunen’, zoals een X-gebruiker het verwoordde. Op deze manier hoopt deze groep mensen rationele stemmen het zwijgen op te leggen, omdat die stemmen de barsten in hun huidige wereldbeeld dreigen bloot te leggen. Maar hun pogingen zijn gedoemd te mislukken. Zoals een ontmoedigde meteoroloog deze week op X schreef: ‘Door meteorologen te vermoorden houd je geen orkanen tegen.’ En ze voegde eraan toe: ‘Ik kan niet geloven dat ik dat net moest typen.’
Nieuw kader
We hebben duidelijk een nieuw kader nodig om deze breuk in de samenleving te beschrijven. Het begrip ‘misinformatie’ is te technisch, te beladen en, na bijna een decennium Trump, te politiek. Het verklaart ook niet wat er eigenlijk gaande is: er is sprake van een culturele aanval op elke persoon of instelling die in de realiteit opereert. Als je een weerman bent, ben je een doelwit. Hetzelfde geldt voor journalisten, verkiezingsmedewerkers, wetenschappers, artsen en eerstehulpverleners. Deze beroepen zijn verschillend, maar degenen die ze uitoefenen hebben gemeen dat ze zich moeten inzetten voor de wereld zoals die is en haar moeten beschrijven zoals ze is. Om die reden vormen ze een bedreiging voor mensen die zich niet kunnen neerleggen bij de pijnlijke beperkingen van de werkelijkheid, maar ook voor degenen die financiële en politieke belangen hebben bij het in stand houden van de poppenkast.
Ergens zijn deze aanvallen – en de toegenomen radeloosheid daarachter – wel te begrijpen. De wereld voelt donker aan; voor veel mensen is het daarom verleidelijk om te leven in de waan dat ze alles doorhebben, dat de machthebbers een complot tegen hen hebben gesmeed. Maar door de andere kant op te kijken, verergeren ze de crisis die het Trump-tijdperk kenmerkte, een crisis die zal doorwerken tot op de verkiezingsdag en daarna. Amerikanen zijn niet alleen verdeeld door hun politieke overtuigingen, maar ook door de vraag of ze in een gedeelde werkelijkheid geloven of dat überhaupt willen.
+ There are no comments
Add yours