Digitaal meekijken met werknemers opgevoerd

Bedrijven slagen er steeds beter in om nepwerk – het simuleren van toetsenbordactiviteit met als doel ‘de indruk van werk’ te wekken – met gluursoftware te herkennen.

Het wordt steeds moeilijker om de digitale opzichters op je werk voor de gek te houden. De opkomst van het thuiswerken en daarmee van de software om werkgevers te laten meekijken met wat thuiswerkers uitvoeren, leidde ook tot een hausse in apparaatjes die je muis en toetsenbord actief houden (zogenoemde mouse jigglers) en andere hacks waarmee je als werknemer de indruk kunt wekken dat je achter je computer zit terwijl je in werkelijkheid even de was doet of de kinderen van school haalt. Werkgevers proberen dat nu aan te pakken met software die dit soort nepactiviteit beter herkent.

De laatste schermutseling in deze wedloop tussen werknemers en gluursoftware was te lezen in een bij de bankautoriteit ingediende melding van Wells Fargo waarover Bloomberg News als eerste berichtte. De bank meldde meer dan tien werknemers op de afdeling vermogensbeheer te hebben ontslagen wegens het simuleren van toetsenbordactiviteit met als doel ‘de indruk van werk’ te wekken. Wells Fargo zegt niet hoe dit precies is ontdekt en of het thuiswerkers betrof, alleen dat de bank ‘onethisch gedrag niet tolereert’. Dit lokte angstige vragen uit op Reddit en andere sociale media. ‘Ben ik de enige die zich zorgen maakt?’ schreef een gebruiker op Reddit, en iemand anders, explicieter; ‘Kan ICT mijn mouse jiggler herkennen?’

Het antwoord op die vraag luidt steeds vaker ja. Volgens een enquête onder bijna driehonderd middelgrote tot grote bedrijven door onderzoeks- en adviesbureau Gartner is tijdens de pandemie het aantal werkgevers dat zijn werknemers met een of andere vorm van gluursoftware in de gaten houdt razendsnel gestegen, naar bijna 50 procent in 2023. Met zulke software die bijhoudt of er activiteit op de computer plaatsvindt, kon ook allang worden nagegaan of er nieuwe software werd geïnstalleerd of hardware werd aangesloten. En het merendeel van deze programma’s, zoals van Teramind en Hubstaff, kunnen met behulp van AI-algoritmen nu ook repetitieve cursorbewegingen of onlogische patronen in de computeractiviteit herkennen. Daarbij kan zulke software soms willekeurige screendumps maken om te verifiëren of er bij muisbewegingen ook echt iets gebeurt.

Ontmaskeren

Volgens Ilya Kleyman, Chief Growth Officer bij Teramind, zijn de meeste apparaatjes die muizen kunstmatig in beweging houden wel te ontmaskeren. Een typisch voorbeeld is de Tech8 USA, in Amerika voor onder de 100 dollar te koop op Amazon: een klein draaitafeltje dat de muis heen en weer draait. De fabrikant beweert op zijn site dat je hiermee niet gesnapt wordt omdat je er geen software voor hoeft te installeren en de muis met willekeurige tussenpozen en wisselende snelheden wordt verplaatst. Er zijn ook apparaatjes te koop die op willekeurige momenten een toetsaanslag of een muisklik kunnen uitvoeren. Maar de algoritmen van Teramind laten zich daardoor volgens Kleyman niet bedotten: ‘Het ziet er toch anders uit dan wanneer een mens bijvoorbeeld gericht dingen aanklinkt en versleept.’ Ook kan de software andere kunstmatige activiteit detecteren, zoals wanneer een cursor urenlang bij een en dezelfde Wikipediapagina blijft hangen.

Volgens Diana Rodriguez, hoofd marketing bij Tech8 USA, varieert het sterk wat zulke gluursoftware kan herkennen en wordt ook bona fide werkgedrag soms onterecht als verdacht of onproductief aangemerkt. Uit klantonderzoek blijkt dat afnemers hun apparaatjes vooral kopen omdat hun chef te bemoeizuchtig is. ‘Dit soort producten moet werknemers de mogelijkheid bieden wat druk van de ketel te halen,’ zegt ze.

‘Niemand wil mensen ontslaan, dat is de slechtst denkbare uitkomst’

Toen Teramind vorig jaar een analyse losliet op de geanonimiseerde gegevens van een miljoen werknemers bij vijfduizend van zijn klanten, constateerde het naar eigen zeggen dat 7 procent van die werknemers werkactiviteit leek te simuleren. Toen de analyse na verdere verfijning van de algoritmen opnieuw werd uitgevoerd, was de uitkomst ruim 8 procent. ‘Het is bijna zeker dat het werkelijke cijfer hoger ligt,’ zegt Kleyman, want bij nader onderzoek vonden ze geen enkel geval waarin het algoritme ten onrechte alarm sloeg. 

Dat wil niet zeggen dat werkgevers altijd gevolgen verbinden aan zo’n uitslag. Vaak ondernemen ze alleen actie bij buitensporig bedrog en gebruiken ze de onderzoeksresultaten eerst om te kijken of er iets schort aan de werklast en de kwaliteit van het management voordat ze een werknemer sancties opleggen. ‘Niemand wil mensen ontslaan,’ aldus Kleyman. ‘Dat is de slechtst denkbare uitkomst.’

Trucs

Andere trucs, zoals het opstarten van een PowerPoint-presentatie of een ander soort diavoorstelling om te voorkomen dat het scherm in slaapstand gaat, zijn eveneens te detecteren, aldus Jared Brown, de CEO van Hubstaff. Zijn software maakt screenshots, zodat er bij het afspelen van steeds dezelfde PowerPoint-presentatie een alarmbel afgaat. Hij noemt een voorbeeld dat hij zich herinnert van een werknemer die een apparaatje gebruikte om zes uur per dag zijn muis te laten bewegen bij een computer van het werk. Dat leidde tot ontslag toen bij nader onderzoek bleek dat de betreffende werknemer een deel van die tijd op een andere computer zat te gamen. ‘Ook al zijn het maar een paar mensen die zoiets doen, dat tikt toch aan,’ zegt Brown. ‘Dat kost genoeg geld om er een eind aan te willen maken.’

De wet biedt werkgevers veel ruimte om hun werknemers te bespioneren, en vakbonden vinden dan ook dat hun privacy in het geding is. Ook zijn er aanwijzingen dat al te veel controle contraproductief is. In een enquête onder 2300 hooggeschoolde werknemers van vacaturesite Glassdoor zei 41 procent dat ze het gevoel hadden minder productief te worden als hun werkgever digitaal meekeek. Gabrielle Judge, een influencer die zich op sociale media presenteert als Anti Work Girlboss, geeft op haar persoonlijke Amazon-pagina links naar een paar mouse jigglers. Ze denkt dat ze een uitkomst kunnen zijn wanneer je als thuiswerker al vroeg klaar bent met je werk of even een boodschap moet gaan doen, maar benadrukt ook dat je ermee moet uitkijken. Uiteindelijk vindt ze dat werknemers zich beter kunnen afvragen waarom ze zoiets eigenlijk nodig hebben. Vaak is het een teken dat het bedrijf waarvoor ze werken meer belang hecht aan de vraag of je bezig bent dan aan wat je produceert. ‘Het is zeer de vraag of dat überhaupt een goede werkomgeving is,’ aldus Judge.